Στην ενότητα αυτή παρατίθενται χαρακτηριστικές απαντήσεις των συμμετεχόντων στην έρευνα για τα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στο εργασιακό τους περιβάλλον και καταγράφονται οι εμπειρίες και οι προτάσεις τους.

Με βάση τις μέχρι τώρα εμπειρίες σας ποιο είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που εσείς προσωπικά αντιμετωπίσατε ως διαδικτυακός δημοσιογράφος;

Πώς θα θέλατε να εξελιχθεί το πεδίο της διαδικτυακής δημοσιογραφίας στην Ελλάδα;

 

 α) Οι διαδικτυακοί συντάκτες μιλούν για τις αποδοχές τους:

«Ο μισθός που είχα εξασφαλίσει ως συντάκτης περιοδικού θεωρήθηκε υψηλός για το διαδικτυακό μέσο στο οποίο με υποχρέωσαν να μετακινηθώ -παρανόμως-, υπήρξε αθέμιτος ανταγωνισμός με συναδέλφους στο ίδιο μέσο, που αμείβονταν με το 1/3 του μισθού μου και τελικά με απέλυσαν με 4μηνη προειδοποίηση, έπειτα από 18 χρόνια δουλειάς στον ίδιο όμιλο. Επιπλέον το διάστημα που εργάστηκα στο διαδικτυακό μέσο αναγκάστηκα να παραβώ τη δημοσιογραφική δεοντολογία και να ρίξω την ποιότητα της δουλειάς μου. Εξαναγκάστηκα να εργάζομαι Σαββατοκύριακα, αργίες και νύχτα χωρίς πρόσθετη αμοιβή».

«Το μεγαλύτερο αγκάθι είναι το τεράστιο πρόβλημα ανεργίας που μαστίζει τον κλάδο, με την ταυτόχρονη εκμετάλλευση από την μεριά των εργοδοτών, που έχουν συμφωνήσει άτυπα να δίνουν μισθούς μέχρι ένα ποσό. Ιδιαίτερα στα μικρά portals οι μισθοί είναι έως 500 ευρώ. Θα έπρεπε η διαδικτυακή δημοσιογραφία να ενταχθεί στο ΕΤΑΠ ΜΜΕ και να υπογραφεί συλλογική σύμβαση εργασίας. Επίσης να υπάρξει έλεγχος στα μικρά portal που λειτουργούν επιδοτούμενα από το ΕΣΠΑ, για το εάν τηρούν τους εργατικούς νόμους».

«Το γεγονός ότι οι Ενώσεις Συντακτών κάνουν τα στραβά μάτια και δεν αναγνωρίζουν τα διαδικτυακά μέσα ως ισότιμα των παραδοσιακών, επιτρέπει στους εργοδότες – σε συνδυασμό με τη μεγάλη ανεργία- να «αλωνίζουν». Όπως και στα ραδιόφωνα έτσι και στις ιστοσελίδες, που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια, η αμοιβή του δημοσιογράφου είναι από κάτι συμβολικό, συν ποσοστό από διαφημίσεις εφόσον φέρει. Οι δημοσιογράφοι δυστυχώς έχουν γίνει πλέον δημοσιογράφοι – διαφημιστές – πωλητές, όχι μόνο στα διαδικτυακά, αλλά και σε πολλά άλλα μέσα. Ζούμε έναν εργασιακό μεσαίωνα. Καληνύχτα μας».

«Αναγκαστικό μπλοκάκι, παρ’ ότι πρόκειται για σχέση εξαρτημένης εργασίας. Μισθοί πείνας. Απάνθρωπα ωράρια. Μη καταβολή μισθών. Εν ολίγοις, πλήρης καταπάτηση των εργατικών δικαιωμάτων».

«(Τα μεγαλύτερα προβλήματα του χώρου είναι) το ασφαλιστικό και το πλαίσιο αμοιβών. Σύγχρονο δουλοπάζαρο και όχι για τους νεοπροσλαμβανόμενους μόνο. Κανείς δεν διασφαλίζει ότι μετά από πέντε δέκα χρόνια σκληρής δουλειάς θα έχεις έναν ικανοποιητικό μισθό για να συντηρήσεις οικογένεια».

β) … αναφέρονται στην αδυναμία ένταξής τους στις δημοσιογραφικές ενώσεις και στην ανασφάλιστη εργασία:

«Θεωρώ απαράδεκτο το γεγονός πως ο συνδικαλιστικός μου φορέας (ΕΣΗΕΑ), της οποίας είμαι ενεργό μέλος τα τέσσερα τελευταία χρόνια, δεν αναγνωρίζει ούτε κατ΄ ελάχιστο τους δημοσιογράφους οι οποίοι εργάζονται στα διαδικτυακά μέσα, από τη στιγμή δε που εξαιτίας των υψηλών ποσοστών ανεργίας και του “λουκέτου” σε παραδοσιακά ΜΜΕ (εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς), αυτά αποτελούν πλέον τη μόνη επαγγελματική διέξοδο. Αυτό έχει ως συνέπεια οι περισσότεροι να απασχολούνται κάτω από εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες, ανασφάλιστοι και με πενιχρές απολαβές».

«Οι δημοσιογράφοι στα διαδικτυακά μέσα πρέπει να αποκτήσουν ισότιμα δικαιώματα και να πάψουν να είναι ακάλυπτοι από τα Σωματεία του Τύπου. Το παρόν καθεστώς δίνει τη δυνατότητα σε κάθε εργοδότη να πληρώνει ό,τι θέλει, καθώς ουδείς έχει έλεγχο πάνω του. Στις περισσότερες περιπτώσεις δε μπορείς καν να διεκδικήσεις αποζημίωση καθώς η πλειοψηφία των εργαζόμενων είναι ανασφάλιστοι («μαύρα») ή με δελτίο παροχής, ή – νέα «μόδα» εσχάτως – με απόδειξη δαπάνης».

«Είναι το λιγότερο θλιβερό οι δημοσιογράφοι να χωρίζονται σε “κατηγορίες” και να … υποβιβάζεται η υπόσταση ενός δημοσιογράφου, μόνο και μόνο επειδή εργάζεται σε ηλεκτρονικό μέσο. Η Ελλάδα είναι σε άλλον έναν σημαντικό τομέα πολύ πίσω. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα μεγαλύτερα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία χαίρουν άκρας εκτίμησης, με τα περισσότερα από αυτά να απαιτούν συνδρομή. Επιτέλους τέλος στον εργασιακό Μεσαίωνα αυτής της χώρας…».

«Μπόρεσα και ασφαλίστηκα στο ΕΤΑΠ/ΜΜΕ όταν ακόμα εργαζόμουν σε περιοδικό και τώρα που εργάζομαι σε διαδικτυακό μέσο υπάρχει ο κίνδυνος να βρεθώ εκτός ταμείου, καθώς το ΕΤΑΠ/ΜΜΕ δεν δέχεται δημοσιογράφους που εργάζονται σε διαδικτυακά μέσα. Είναι απαραίτητο να αλλάξει άμεσα αυτό το καθεστώς και ΟΛΟΙ ανεξαιρέτως οι δημοσιογράφοι να μπορούν να ασφαλιστούν στο ΕΤΑΠ/ΜΜΕ».

«Ελαστικές σχέσεις εργασίας, ανασφάλιστη και εθελοντική εργασία, βάρδιες πολλών ωρών τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες. Θα θέλαμε συνδικαλιστικά δικαιώματα ως εργαζόμενοι και δικαίωμα στην απεργία».

«Το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα διαδικτυακά μέσα είναι η ελλιπής χρηματοδότηση, που έχει ως αποτέλεσμα χαμηλόμισθους υπαλλήλους και ανασφάλιστη εργασία. Θα πρέπει να θεσπιστεί ένα πιο συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο που να προστατεύει τους δημοσιογράφους του διαδικτύου και οι επιχειρήσεις να στρέψουν το διαφημιστικό τους ενδιαφέρον προς το ίντερνετ, που αποτελεί και το μέλλον της ενημέρωσης».

«Πληρώνω Ο.Α.Ε.Ε. και ΦΠΑ αν και δεν θα έπρεπε, δουλεύω μη σταθερά κυρίως σε αργίες, σε άδειες και όποτε με καλέσουν. Θα ήθελα να ήμουν όπως παλιά που ήμουν σε μέσο τηλεοπτικό και μισθωτή αορίστου χρόνου με ασφάλιση ΕΤΑΠ/ΜΜΕ. και όχι ΟΑΕΕ. Οι εργαζόμενοι στα διαδικτυακα μέσα θα έπρεπε να ασφαλίζονται κανονικά στο ΕΤΑΠ/ΜΜΕ και όχι στον Ο.Α.Ε.Ε.».

γ) … τοποθετούνται στο ζήτημα της εκτεταμένης αναπαραγωγής περιεχομένου και της παραβίασης του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας:

«Δεν είναι δημοσιογραφία αυτό το πράγμα. Data entry είναι από δελτία τύπου».

«Τα διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης χαρακτηρίζονται από τον όγκο “πληροφοριών” που παράγουν και ταυτόχρονα αναπαράγουν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποτελούν κατ’ ανάγκη πραγματικές ειδήσεις. Η λογοκλοπή με απλή αναφορά στην πηγή, χωρίς ενεργό σύνδεσμο στο πρωτότυπο δημοσίευμα, η κλοπή φωτογραφικού υλικού και αναπαραγωγή τους από πλειάδα μέσων, δημιουργεί χαώδη κατάσταση στο αναγνωστικό κοινό, εντείνει τον νοσηρό ανταγωνισμό των μέσων και θέτει ζητήματα αξιοπιστίας».

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην καθημερινότητα είναι η μονοτονία. Η πρωτότυπη δημοσιογραφική δουλειά είναι ελάχιστη. Το 80% της δουλειάς είναι αντιγραφή πρακτορείων. Να υπάρχει πρωτογενής δημοσιογραφική δουλειά και όχι αντιγραφές πρακτορείων και άλλων μέσων».

«Η χρονική πίεση για άμεσες αναρτήσεις φέρνει απανωτές υποκλοπές θεμάτων του ενός μέσου από το άλλο και πλήρη έλλειψη διασταύρωσης και τεκμηρίωσης ειδήσεων που δημοσιεύονται, με αποτέλεσμα η έννοια αξιοπιστία να τίθεται υπό συνεχή αμφισβήτηση…».

«(Σημαντικότερο πρόβλημα είναι) η μη δυνατότητα τέλεσης ρεπορτάζ, μιας και η πίεση για ανάρτηση ειδήσεων οδηγεί σε copy paste λογική».

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπισα από το 2000 ως σήμερα ήταν η απασχόληση ατόμων παντελώς άσχετων με τη δημοσιογραφία. Οι εργοδότες -από τον μεγαλύτερο όμιλο ως το τελευταίο κάπως οργανωμένο blog που δρα ως Μέσο, είναι ελεύθεροι να αναθέτουν δημοσιογραφική δουλειά στον οποιονδήποτε. Η κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας / εργασίας άλλων ξεπερνά κάθε όριο, ενώ η απλή αναδημοσίευση ύλης από το ΑΠΕ/ΜΠΕ μετατρέπει απλούς χειριστές ηλ. υπολογιστή σε δημοσιογράφους. Ανάλογα προβλήματα υπήρξαν πάντα με την εξέλιξη της τεχνολογίας, τώρα είναι τεράστια λόγω του χαρακτήρα του Μέσου (Ιντερνετ)».

δ) … εκφράζουν την αγανάκτησή τους για την απουσία θεσμικού πλαισίου που να κατοχυρώνει την εργασία τους και κάνουν λόγο για εκμετάλλευση του κενού από τους εργοδότες:

«Οι εργοδότες και οι συνάδελφοι δημοσιογράφοι, οι οποίοι αναλαμβάνουν επιτελικές θέσεις στα διαδικτυακά ΜΜΕ, θεωρούν ότι οι συντάκτες είναι μηχανές αντιγραφής – αναδημοσίευσης ειδήσεων. Εκμεταλλεύονται την ανάγκη των δημοσιογράφων να εργασθούν, έστω και με πολύ λιγότερα χρήματα για τα χρόνια και την εμπειρία τους στο επάγγελμα, και μάλιστα κάτω από απαράδεκτες συνθήκες εργασίας. Γι’ αυτό και οι εργαζόμενοι στα ελληνικά ειδησεογραφικά sites τα αποκαλούν “γαλέρες”».

«(Κυριότερο πρόβλημα για μένα είναι) η αντιμετώπιση των συντακτών ως αναλώσιμων υλικών, υπό το βάρος της ανεργίας αλλά και του αόρατου χαρακτήρα της δουλειάς και των κειμένων τους».

«…Πενιχρές πληρωμές και αντιδιαμετρικά αντίθετες απαιτήσεις από τους εργοδότες».

«Δεν αναγνωρίζομαι ούτε καν από τα δικαστήρια».

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπισα είναι η αδυναμία διασφάλισης του δικαιώματος στην απεργία».

ε) οι διαδικτυακοί δημοσιογράφοι προτείνουν:

«Ως προς το περιεχόμενο θα ήθελα να δω στο άμεσο μέλλον περισσότερο επαγγελματισμό, λιγότερο copy – paste, περισσότερη ανεξάρτητη δημοσιογραφία και ουσιαστικό ρεπορτάζ.
Ως προς το εργασιακό κομμάτι, θα πρέπει οι δημοσιογραφικές ενώσεις να μεριμνήσουν ούτως ώστε να μπορούν να ενταχθούν σε αυτές διαδικτυακοί δημοσιογράφοι και να επιβληθεί η νομιμότητα (νόμιμος μισθός, αμοιβή για υπερωριακή – νυχτερινή εργασία και ασφάλιση)».

«Αλλαγές συνθηκών, μόνον με «ανθρώπινο» βασικό μισθό, τήρηση εργατικής νομοθεσίας, ένταξη στο μισθολόγιο του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ (πρώην ΤΣΠΕΑΘ) από την πρώτη ημέρα πρόσληψης και ανάληψη διευθυντικών θέσεων από επαγγελματίες δημοσιογράφους του ημερησίου Τύπου».

«(Απαιτείται) ένα ισχυρό σωματείο, μια Ομοσπονδία, μια συλλογική σύμβαση εργασίας κι ένα ασφαλιστικό σύστημα για όλους τους δημοσιογράφους σε όλα τα ΜΜΕ (έντυπα, ηλεκτρονικά, ψηφιακά, δημόσια, δημοτικά, συνεταιριστικά ή ιδιωτικά)».

«Η διαδικτυακή δημοσιογραφία θα ήθελα να εξελιχθεί σε μια ανταγωνιστική μορφή πρωτογενούς ειδησεογραφίας, αξιοποιώντας τα εργαλεία που προσφέρει το διαδίκτυο στην κατεύθυνση της παραγωγής δημοσιογραφικών θεμάτων που δεν είναι δυνατό (ή μη επιτρεπτό) να παράγονται / παρουσιάζονται από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης».

«Θα ευχόμουν να υπάρξει ένα θεσμικό πλαίσιο που θα προστατεύει την πνευματική ιδιοκτησία, θα ευνοεί τη δημοσιογραφία και όχι το copy-paste, θα προωθεί την ερευνητική δημοσιογραφία και θα αναγνωρίζει τους δημοσιογράφους που εργάζονται στα διαδικτυακά μέσα ως ισότιμους με εκείνους που εργάζονται στα παραδοσιακά».

«…Η διαδικτυακή δημοσιογραφία θα μπορούσε να κινηθεί στο πεδίο του συνεταιρισμού, της συνεργασίας και της αλληλεγγύης, έξω από τα διαπλεκόμενα συμφέροντα των μεγαλοεκδοτών».

«…Να μείνει κοντά στην κοινωνία και να μην καθορίζεται από την ταχύτητα, τα κλικ και τα social media».